طلا یکی از ارزشمندترین فلزات موجود در جهان است که در رنگ‌ها و سبک‌های متفاوتی عرضه میشود. اگر شما هم از علاقه‌مندان به طلا هستید بهتر است با روش‌های تشخیص طلا در خانه آشنا باشید. ما نیز در این مقاله 15 راهکار خانگی برای تشخیص طلا را به مشتریان چرم بهمن و علاقه‌مندان زیورآلات چرم و طلا تقدیم می‌کنیم.
تفاوت‌های طلای اصل با بدل
تاریخچه استفاده از طلا چه به‌عنوان ارز رایج در مبادلات و چه به‌عنوان زیورآلات و تزئینات مذهبی به دوران باستان برمی‌گردد. از طرفی محدودیت استخراج این فلز گران‌بها باعث شده از همان ابتدا تقلب نیز به بازار آن راه پیدا کند. به همین دلیل افراد متخصص و غیرمتخصص همیشه به دنبال ابداع روش‌های جدید تشخیص طلای اصل از تقلبی بوده و هستند.
البته تشخیص طلا از مس، نقره و سایر فلزات هرچند به دقت و مهارت نیاز دارد، کار چندان مشکلی نیست. بااین‌حال برای اینکه بتوانید طلای اصل را به‌راحتی تشخیص بدهید، ابتدا باید با ویژگی‌های طلای تقلبی آشنا شوید. بعضی از این موارد عبارت‌اند از:
- ظاهر آلیاژ آن طلایی‌رنگ اما به‌شدت براق و برنجی مانند است.
- حلقه‌های آویزها درست جوش نخورده‌اند.
- فلز زیری مشخص میشود و به نظر نمی‌رسد طلای خالص باشد.
- رنگ آویز گوشواره‌ها از بین می‌رود و فلز زیر آن مشخص میشود.
- رنگ پایه حلقه انگشترها از بین می‌رود.
- حروف مخصوص طلای غیر اصل روی آنها حک شده است.
روش‌های تشخیص طلا از بدل
قبل از اینکه روش‌های خانگی تشخیص طلا را بررسی کنیم باید یک نکته را توضیح بدهیم. زیورآلات طلا معمولاً از طلای خالص نیستند و آلیاژی از طلا هستند. چرا که طلای خالص فلز نرمی است که به‌سادگی خم میشود. به همین دلیل جواهرسازان آن را با فلزات دیگر ترکیب می‌کنند تا دوام بیشتری پیدا کند. پس همیشه سعی کنید هنگام خرید زیورآلات و اکسسوری طلا از عیار طلای خود آگاه باشید. در ادامه 15 روش خانگی برای تشخیص طلای اصل را به شما معرفی خواهیم کرد:
1. تشخیص طلا با سرکه
ساده‌ترین راه خانگی برای تشخیص طلا استفاده از سرکه است. حسن این روش این است که اگر قطعه شما از طلای اصل باشد هیچ آسیبی به آن نمی‌رسد. برای تست طلا با سرکه تنها کافی است چند قطره سرکه سفید روی قطعه خود بریزید و 15 دقیقه صبر کنید. طلا یک مادة تقریباً خنثی است به همین خاطر اسیدِ موجود در سرکه رنگ یا خواص آن را تغییر نمی‌دهد. پس اگر قطعه شما در اثر تماس با سرکه تغییر رنگ داد اصل نیست.
2. تشخیص طلا با آتش
طلای اصل و خالص اگر در معرض شعله آتش قرار بگیرد روشن‌تر میشود. یکی از راه‌های تشخیص طلا از نقره و مس همین است که این فلزات اگر در معرض شعله قرار بگیرند رنگشان بر خلاف طلا تیره میشود. اگر زیورآلات به‌ظاهر طلایی شما تنها روکش طلا داشته باشد شعله باعث میشود روکش آن شروع به آب شدن کند و فلز زیری دیده شود. البته این روش تشخیص طلا تنها برای طلای 18 عیار و بالاتر کاربرد دارد. همچنین دقت کنید که برای استفاده از این روش قطعه طلای خود را در معرض شعله سنگین قرار ندهید. همین که طلا را به مدت یک دقیقه با یک فندک معمولی حرارت بدهید برای مشخص‌شدن اصل یا بدل بودن آن کافی است.
3. تشخیص طلا با وایتکس و مواد شوینده خانگی
یکی دیگر از راه‌های ساده تشخیص طلا در خانه این است که چند قطره ماده شوینده روی آن بریزید. طلای اصل در مقابل مواد شوینده مانند انواع صابون و پودر شستشو مقاوم است و تغییر رنگ نمی‌دهد. به همین دلیل تشخیص طلا با وایتکس یکی از ساده‌ترین روش‌هایی است که می‌توانید در خانه از آن استفاده کنید. همان‌طور که حدس می‌زنید طلای غیر اصل و سایر فلزات با این شوینده‌ها واکنش نشان می‌دهند. این واکنش ممکن است تنها در حد تغییر رنگ باشد. اما بعضی از فلزات در اثر تماس با این مواد شیمیایی دچار خوردگی می‌شوند و از بین می‌روند.
4. تشخیص طلا با مالیدن روی پوست
طلای اصل با پوست انسان واکنش نمی‌دهد و به همین دلیل در اثر تماس با پوست تغییر رنگ نمی‌دهد. یکی از ساده‌ترین راه‌های تشخیص طلای تقلبی این است که قطعه طلا را روی پوست خود بمالید. اگر پوست شما و قطعه طلا هیچ واکنشی نشان ندهند پس قطعه از طلای اصل است. اما اگر رنگ پوستتان آبی، سبز یا تیره شد به‌احتمال زیاد قطعه از فلز دیگری به جز طلای اصل ساخته شده است. همچنین اگر خود قطعه هم تغییر رنگ بدهد نشانه دیگری است که از طلای خالص ساخته نشده است. البته این روش بیشتر برای تشخیص طلای 24 عیار کاربرد دارد. اگر قطعه شما طلای 14 عیار باشد ممکن است به دلیل سایر فلزاتی که داخل آن وجود دارد باعث تغییر رنگ پوست بشود. تغییر رنگ پوست در اثر تماس با طلای 18 عیار به سایر فلزات موجود در آلیاژ آن بستگی دارد.
5. تشخیص طلا از نقره با مالش انگشتان
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تشخیص طلا از نقره آبکاری شده استفاده از مالش انگشتان و حس لامسه است. برای این کار انگشتان خود را به‌شدت روی قطعه طلا بمالید. اگر زیر انگشتانتان بافت زبر و خشنی را حس کردید، آن‌وقت قطعه از طلا نیست. بلکه تنها نقره آبکاری شده و رنگ شده است.
6. تشخیص طلا با آب
برای این روش فقط به یک فنجان آب نیاز دارید. قطعه را داخل فنجان بیندازید و چند لحظه صبر کنید. اگر قطعه سریع به ته فنجان رفت از طلای اصل است. اما اگر طول کشید تا به ته فنجان برسد یا روی آب ماند از طلا نیست. طلای اصل سنگین و فشرده است به همین خاطر سریع پایین می‌رود اما قطعات تقلبی این‌طور نیستند.
7. تشخیص طلا با سرامیک
برای اینکه ببینید قطعه شما از طلای خالص ساخته شده یا خیر، می‌توانید آن را به‌آرامی روی یک تکه سرامیک لعاب نخورده بکشید. اگر قطعه از طلای اصل باشد یک خط طلایی روشن روی سرامیک باقی می‌ماند. اما خطی که از سایر فلزات روی سرامیک به جا می‌ماند معمولاً به رنگ تیره و سیاه است. تست طلا با سرامیک آسیبی به آن نمی‌رساند فقط شاید خراش کوچکی روی سطح آن ایجاد کند.
8. تشخیص طلا با اسید نیتریک
یکی از مطمئن‌ترین و بهترین راه‌های تشخیص طلا از بدلیجات استفاده از اسید نیتریک است. اسید نیتریک با طلا واکنش نشان نمی‌دهد اما می‌تواند فلزهای رایج در ساخت بدلیجات را در خود حل کند. برای این کار قطعه را در یک کاسه از جنس استیل ضدزنگ قرار بدهید و کمی اسید نیتریک روی آن بریزید. اگر رنگ اسید سبز شد، قطعه از جنس برنج است. اگر رنگ آن شیری شد، قطعه بدل است و تنها روکش طلا دارد. فقط درصورتی‌که هیچ تغییر رنگ و واکنشی ایجاد نشود می‌توانید مطمئن باشید که قطعه از جنس طلای اصل است.
9. تشخیص طلا با لوازم‌آرایش
استفاده از کرم فاندیشن مایع (فونداسیون یا foundation) یکی دیگر از راه‌های تشخیص طلا در خانه محسوب میشود. برای این کار کمی کرم فاندیشن مایع روی دست خود بریزید و آن را روی پوست مالش دهید و بگذارید خشک شود. سپس قطعه طلا را روی ناحیه‌ای که با کرم پوشانده‌اید بکشید. اگر رنگ ناحیه سیاه شد یا خط سیاه رنگی به جا ماند قطعه شما از طلای خالص است. در غیر این صورت متأسفانه باید بگوییم که طلای شما اصل نیست.
10. تشخیص طلا از روی رنگ آن
هرچند تشخیص چشمی طلا از روی رنگ آن چندان قابل‌اتکا نیست اما روشی است که همیشه و بدون هیچ ابزاری در دسترس شما قرار دارد. عیارهای مختلف طلا رنگ‌های متفاوتی دارند. طلای 24 عیار به رنگ زرد متمایل به نارنجی است و در شرایط عادی رنگ آن با گذشت زمان و در اثر استفاده زیاد تغییر زیادی نمی‌کند. طلای 18 عیار (به رنگ زردِ طلایی کَره‌ای مانند) و طلای 14 عیار (به رنگ زرد کم‌رنگ‌تر) ممکن است به‌مرورزمان به دلیل وجود مس یا نقره موجود در آلیاژ آنها کمی تغییر رنگ بدهند. اما طلای غیر اصل و بدلیجات به دلیل وجود برنج یا استیل خیلی سریع تیره میشود.
یک قانون سرانگشتی برای تشخیص طلا از روی ظاهر و رنگ این است که طلا درخشش متالیکی دارد و سطح آن نباید هیچ نشانه‌ای از خوردگی داشته باشد.
11. تشخیص طلا از روی کدها و حروف حک شده روی آن
روی هر قطعه طلا ترکیب مشخصی از حروف و اعداد حکاکی شده است که از یک استاندارد بین‌المللی پیروی می‌کنند. این ترکیب‌ها عبارت‌اند از:
- 24k (999)
- 23k (958.3)
- 22k (916)
- 20k (834)
- 18k (750)
- 15k (625)
- 14k (583.3)
- 10k (417)
- 9k (375)
- 8k (333)
حرف لاتین k نشانه عیار طلا است و عدد داخل پرانتز هم درصد خلوص طلا را مشخص می‌کند. البته این روش نمی‌تواند به تنهایی برای تشخیص طلا قابل اتکا باشد چرا که هر کسی می‌تواند این حکاکی‌ها را جعل کند. اما به طور کلی اگر ترکیبی از عدد و حرف k روی طلا حک شده باشد قطعه احتمالاً از طلای اصل است. اما اگر تنها حروف روی آن حک شده باشد قطعه از طلا نیست. حروفی که روی قطعه‌های بدلی حک می‌شوند معمولاً یکی از این 6 مورد هستند که هر یک معنای خاص خودشان را دارند:
- HGP (روکش طلای سنگین یا Heavy Gold-plated)
- HEG (الکترو روکش طلای سنگین یا Heavy Electroplated Gold)
- GP (روکش طلا یا Gold-plated)
- GF (پر شده از طلا یا Gold Filled)
- GE (الکترو روکش طلا یا Gold Electroplated)
- GEP (الکترو روکش طلا یا Gold Electroplated)
این حروف مشخص می‌کنند که قطعه به‌خاطر روکشی که دارد ظاهری طلا مانند دارد. اما پایة آن از فلزات دیگر مانند نقره، مس یا نیکل ساخته شده است.
12. تشخیص طلا از روی اندازه و وزن آن
طلای خالص سنگین و فشرده است و نسبت به سایر فلزات جرم بیشتری دارد. وزن طلا همیشه 19.3 گرم در هر سانتی‌متر مکعب (سی‌سی) است. درحالی‌که سایر فلزات رایج بسیار سبک‌تر هستند. وزن سرب 11.34 گرم در سانتی‌متر مکعب، مس 8.96 گرم در سانتی‌متر مکعب و آلومینیوم 2.7 گرم در سانتی‌متر مکعب است. به همین دلیل اگر قطعه به‌ظاهر طلای شما نسبت به اندازه‌اش سبک‌تر باشد، به‌احتمال زیاد از طلای خالص نیست.
13. تشخیص طلا با آهنربا
طلا یک فلز غیرمغناطیسی است به همین دلیل به آهنربا واکنش نشان نمی‌دهد. برای تست طلا با آهنربا از آهنرباهای قوی استفاده کنید. اگر قطعه به آهنربا بچسبد به‌احتمال زیاد تقلبی است و از طلای اصل نیست. البته این روش چندان برای تشخیص اصل بودن طلا قابل‌اتکا نیست. چرا که ممکن است در آلیاژ طلای به‌کاررفته در قطعه، طلای اصل با فلزات فرومغناطیسی مانند آهن یا نیکل ترکیب شده باشد. از طرفی قطعات تقلبی هم ممکن است از فلزات غیرمغناطیسی مانند مس یا استیل ضدزنگ ساخته شده باشند.
14. تشخیص طلا از روی بو
هرچند که این روش صددرصد قابل‌اتکا نیست اما روش ساده و سریعی است که به قطعه طلا هم آسیب نمی‌رساند. برای تشخیص طلا از روی بوی آن، قطعه را در دستان خود که کمی عرق کرده‌اند بگیرید. دستانتان را به‌شدت روی هم مالش دهید. سپس کف دستانتان را بو کنید. اگر بوی خاصی ندهد، به‌احتمال زیاد قطعه شما از طلای خالص است. اما اگر بوی سکه و فلز بدهد، قطعه حتماً تقلبی است یا حداقل طلای خالص نیست.
15. تشخیص طلا به روش سنتی: از روی صدا و جای دندان‌ها
شاید در فیلم‌ها دیده باشید که قدیمی‌ها برای تشخیص اصل بودن طلا آن را با دندان گاز می‌گرفته‌اند. دلیلش این است که طلا فلز نرمی است و اگر آن را محکم گاز بگیرید جای دندان روی آن می‌ماند!
یک روش سنتی دیگر برای تشخیص طلا این است که با یک شیء فلزی به آن ضربه می‌زنند. اگر سکه یا قطعه از طلای خالص باشد صدای زیر، بلند و ممتدی ایجاد میشود. اما سکه‌های تقلبی و قطعه‌های بدلی صدایی بم‌تر ایجاد می‌کنند که سریع ساکت میشود.
البته هیچ یک از این دو روش چندان برای تشخیص طلای اصل از تقلبی قابل‌اتکا نیستند. چرا که صدای طلای 24 عیار با صدای طلای 18 عیار یا 14 عیار تفاوت دارد.
خواندن این مطلب پیشنهاد میشود : 14 راه ساده برای جلوگیری از سیاه شدن نقره؛ چرا نقره سیاه میشود
سخن پایانی
درصورتی‌که قطعه طلای شما از تمام تست‌های بالا سربلند بیرون آمده، به شما تبریک می‌گوییم! اما در غیر این صورت بهتر است قبل از اینکه ناامید شوید و درباره فروشنده قطعه قضاوت کنید، به یک متخصص و طلا شناس مراجعه کنید. طلا شناسان با انجام تست‌های متداول مثل محک زدن طلا و یا روش های تخصصی تشخیص طلا مانند تست اشعه ایکس یا تست‌های الکترونیکی می‌توانند اصل یا تقلبی بودن و حتی عیار طلای شما را دقیقاً مشخص کنند.
